denizhıyarı

 

Denizhıyarı ya da deniz patlıcanı, derisidikenlilerin (Echinodermata) Holothuroidea sınıfından omurgasızlara verilen genel ad.

Vücutları, ağızla anüsten geçen eksen yolunda uzamış olup, sosis veya hıyara benzer. Ağız ve anüs karşılıklı iki uca yerleşmiştir. Diğer derisidikenlilerden, kutuplar yönünden geçen eksenin uzamasıyla farklılaşmıştır. Bu uzama hayvanın yan yatmasına sebep olur. Ağız çevresinde çelenk şeklinde 10-30 kadar duyu, dokunma ve av yakalamaya yarayan tentaküller (dokungaçlar) vardır. Genellikle 3–27 cm boyundadırlar. 60 cm uzunlukta olanları da vardır. 900 kadar türü bilinmektedir.

Denizlerin kıyılara yakın sığ yerlerinde rastlanır. Ambulakral tüp ayaklarla yavaş hareket ederler. Tüp ayaklarını duyu organı olarak da kullanırlar. Tüp ayakları olmayan deniz hıyarları diplerde U şeklindeki oyuklarda yaşar. Solunumları vücut boşluğunda uzanan bir çift "suakciğeri" veya "solunumağacı" denen organlarla sağlanır. Kendinin yenileme (rejenerasyon) özelliğine sahiptir. Yumurtlayarak ürerler. Erkek ve dişilerinin şekli birbirine çok benzerdir. Bazıları hermafrodit (çift cinsiyetli)dir.

Tentakülleriyle yakaladıkları plankton ve çamurlardaki organik maddelerle beslenir. Çeşitli renklerde veya cam gibi saydam olanları da vardır.

Tehlikeyle karşı karşıya kaldıklarında etkileyici stratejiler uygular. Bazı türler beyaz bir tubül salgılayarak avını hareketsiz bırakabilir. Yerliler bu tubülü sağarak resif ayakkabılar ve sargı bezi yapar.

Diğer etkileyici özelliği ise midelerini anüslerinden çıkarıp, bulunduğu çevreyi toksik bir çorbaya bulamasıdır. Bu şekilde ortalama bir akvaryum dolusu balığı öldürebilir, ancak kendi de ölür.

Bazı türler kendilerini futbol topu kadar şişirebilir, bazıları ise su püskürterek çakıl taşı gibi görünebilir.

En önemli özellikleri ise, vücutlarının her yanındaki yakalama kollajeni adlı yapı sayesinde kendini sıvıya dönüştürme becerileridir. Sıvı haldeyken küçük çatlaklardan geçebilir ve tekrar eski haline dönebilirler.

Biyolojik sınıflandırma

Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Echinodermata (Derisi dikenliler)
Alt şube: Echinozoa
Sınıf: Holothuroidea (Denizhıyarları)

Takımlar

Alt sınıf Apodacea
Apodida
Molpadiida
Alt sınıf Aspidochirotacea
Aspidochirotida
Elasipodida
Alt sınıf Dendrochirotacea
Dactylochirotida
Dendrochirotida

Akdeniz'de yaşayan bir denizhıyarı (Thymiosycia hilla)

Akdeniz'de bir denizhıyarı (Holothuria arguinensis).

Yemek kültürü

Denizhıyarı, çeşitli mutfaklarda taze veya kurutulmuş halde yemek olarak kullanılır. Güneydoğu Asya ve Avustralya sahil insanları deniz hıyarlarını deniz suyunda pişirip, kurutur. Yeneceği zaman tatlı suda kaynatıp, özellikle çorbasını yaparlar.

denizhıyarı ne demek? TDK anlamı ve açıklaması

isim, hayvan bilimi, (deni'zhıyarı)

Denizhıyarlarından, boyu 30 santimetre kadar olabilen, yuvarlak ve yumuşak vücutlu, derisi dikenli bir hayvan; denizpatlıcanı (Holothuria tubulosa).

Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007

Latin: Holothuria tubulosa

Derisi dikenliler (Echinodermata) şubesinden, denizhıyarları (Holothuroidea) sınıfından, 30 cm kadar uzunlukta olabilen, ambulakral ayakçıkları bulunan bir tür.