 |
| PTT'nin 1940'larda kullandığı posta kutuları |
Posta, bir yere gelen veya bir yere gönderilen mektup, paket, dosya vb. emanetlerin tümüdür. Bu emanetleri toplayan ve dağıtım işlemini yapan kuruluş ve bu kuruluşun bulunduğu yer için kullanılan isimdir. Türkiye'de bu işlemlerin yıllarca PTT tarafından yapılmasına karşın, daha sonra yapılan yasal düzenlemelerle birlikte yerel ve uluslararası şirketler bu konuda çalışmaktadırlar.
 |
| ABD'de bir kadın mektup gönderirken, 1909 |
Tarihi
Persler
İlk gerçek posta işlemleri Persler tarafından geliştirilmiştir. Pers Kralı Büyük Kiros (MÖ 550) ve onun halefi Darius dönemlerinde posta sistemine rastlanmıştır. Diğer kaynaklar Asurlular döneminde bunun gerçekleştiğini söyleselerde Hammurabi döneminde yapılan posta sistemi olmaktan çok mektupların ve belgelerin biriktiği bir vergi dairesidir. Persler ise posta istasyonları vasıtasıyla çalışan etkin ve hızlı bir sistem kurmuşlardı. Postacı atıyla gider ve bu istasyonlarda atını daha taze olanla değiştirir ve böylece hizmet daha hızlı ilerlerdi. Herodotos eserinde bu sistemin nasıl çalıştığını şöyle anlatıyor: "Bir günlük seyahat mesafesi kadar yol boyunca atların ve adamların olduğu merkezler vardı bu kişiler yağmur, kar, sıcak, karanlık demeksizin postaları en hızlı şekilde ulaştırmak için orada sürekli bulunurlardı."
Hindistan
Ekonomik gelişme ve siyasi istikrarın yüksek olduğu Mauryan İmparatorluğu (MÖ 322 - 185) gelişmiş bir sivil posta teşkilatı altyapısı kurmuştu. Hintler konaklama evleri ve posta arabalarının kullanıldığı bu sistemle uzak akrabalarıyla iletişime geçebiliyorlar, yöneticiler buyrukarını ve yasaları ülkenin uzak yerlerine ulaştırıyorlardı.
Çin
Çinde posta sistemi Han Hanedanlığı döneminden beri vardı fakat 13. yüzyılda Cengiz Han'ın oğlu ve halefi Ögeday Han zamanında tüm Çin'i kapsayan dünyanın ilk gelişmiş posta teşkilatı kuruldu.
Moğollar
Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu Cengiz Han'ın Örtö adını verdiği gelişmiş bir posta sistemi vardı. Bu sistem Kubilay Han zamanında tüm Çin'i kapsayacak biçimde oluşturulmuştu. Örtö sadece posta dağıtım yeri değil aynı zamanda askerlik şubesi, dış ilişkier merkezi gibi görevleride yürütüyordu. Yerli ve yabancı tüccarlara yollarda rehberlik hizmeti veriliyordu. Kubilay Han'ın yönetiminin son yıllarında sadece Çin genelinde; 50,000 at, 1400 öküz, 6700 katır, 400 at arabası, 6000 sandal, 1150 koyun ve 200den fazla köpek posta istasyonlarında hizmete tahsis edilmişti.
Roma İmparatorluğu
Roma'da ilk posta sistemi Augustus Ceasar döneminde kuruldu. İki tür olan posta teşkilatında kraliyet postası hızlı atlarla çekilen ve aydınlatmalı araçlarla yapılırken, öküzlerin çektiği kağnılarla yapılan posta işleride diğer hükûmet görevlilerince kullanılıyordu. Roma'da henüz sivil posta teşkilatı yoktu ve posta devlet haberleşmesi için kullanılıyordu.
İslam Devleti
İslam Devleti'nde, Emevîler devrinde İran ve Bizans'ı örnek alarak sistemli bir posta teşkilâtı kuran ilk halife Muaviye'dir. Devlet hazinesinden bu iş için 4 milyon dirhem ayrılmıştı. Raşid halifeler devrinde berid teşkilâtının görevi halifelerin emirlerini vali ve amillere, onlardan gelen haberleri de halifelere ulaştırmaktan ibaretken Muaviye zamanında bu teşkilâta istihbarat görevi de verildi. Abdülmelik bin Mervan bu gelişmeyi devam ettirerek istenen şekle ulaştırdı. Buna göre posta amiri olan sahib-i berîd edindiği bilgileri anında halifeye arz etmekle mükellef tutuldu. Son Emevi Halifesi II. Mervan döneminde posta hizmetleri çıkan karışıklıklar sebebiyle kesintiye uğradı.
posta kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
(po'sta), İtalyanca posta
1. isim Bir yere gelen veya bir yerden gönderilen mektup ve emanetlerin tümü:
"Ankara’nın hususi postasını gün aşırı bir kurye deri çanta içinde Sebilürreşad idarehanesine getirip bırakıyordu." - Mehmet Sılay
2. isim Genellikle bu emanetleri götüren taşıt:
"Eşyalarımı ilk posta ile bir denk yapıp İstanbul’a gönderdim." - Ömer Seyfettin
3. isim Bu emanetleri toplayan ve dağıtan kuruluş ve bu kuruluşun bulunduğu yer:
"Yazısı silinmiş, kâğıdı sarı / Mektubumu geri getirdi / Dünya postaları" - Arif Nihat Asya
4. isim Takım, kol:
"Rus jandarma yüzbaşısı böyle dedikten sonra ikişer ikişer üç posta yaptı." - Reşat İleri
5. isim Haberci, ulak:
Sağa sola postalar çıkarıldı.
6. isim Kez, defa, sefer:
Bu araba bütün eşyayı dört postada taşır.
7. isim ► vardiya.
8. isim Bir sanayi veya ticaret işletmesinde aynı süre içinde çalışanların tümü.
9. isim, askerlik Hizmet nöbetinde bulunan er:
Posta, şu zarfı komutana götür.
10. isim, eskimiş Vapur, tren, uçak vb. taşıtlarla yapılan yolculuk:
Karadeniz postası. Avrupa postası.
Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - 2007
Kelime Kökeni
İtalyanca posta "1. menzil, durak, 2. menzilden menzile ulakla haber iletme sistemi" sözcüğünden alıntıdır. İtalyanca sözcük Latince posta sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Latince postus "mevzi, menzil" sözcüğünün nötr hal çoğuludur. Latince sözcük Latince ponere, pos- "koymak, mevzilendirmek" fiilinden türetilmiştir.
Tarihte En Eski Kaynak
posta "ulak" [ Meninski, Thesaurus (1680) : posta ile taˁcilen haber gönderüp ]
posta "defa, kere (argo)" [ Mikhail Mikhailov, Matériaux sur l'argot et les locutions... (1929) ]
kartpostal "[Fr carte postale]" [ Ahmet Rasim, Şehir Mektupları (1899) ]