Demeter (Attika lehçesi Grekçe: Δημήτηρ Dēmḗtēr), Yunan mitolojisinde tarımın, bereketin, mevsimlerin ve anne sevgisinin tanrıçasıdır. Homeros'un destanlarında, "güzel saçlı kraliçe" ya da "güzel örgülü Demeter" diye geçer. İnsanlara toprağı ekip biçmesini öğreten bu tanrıçadır. Ekinleri, özellikle de buğdayı simgeler.
Hesiodos'a göre Kronos'la Rheia'nın ikinci kızı, ilk tanrı kuşağındandır. Tanrılar kralı Zeus'un dördüncü evliliğini onunla yaptığı söylenir. Bu evlilikten de Demeter'in en bilinen çocuğu, yeryüzü ecesi Persephone doğmuştur.
Demeter, heykellerinde baygın bakışlı, sarı saçları omzuna dökülen, güzel bir kadın olarak gösterilirdi. Sağ elinde bir buğday başağı, sol elinde de yanan bir meşale tutardı.
Roma mitolojisindeki eşdeğeri Ceres'tir.
| Tarım, çifçiliğin ve Tarımsal Bolluğun Tanrıçası | |
| Özellikleri | |
|---|---|
| Alanı | Tarım, özellikle ekinler |
| Mekânı | Olimpos |
| Semboller | buğday demeti, bereket boynuzu ve meşale |
| Görünüşü | elinde başaklarla, sarı saçlı olgun kadın |
| Kişisel bilgileri | |
| Ebeveynler | Kronos ve Rhea |
| Kardeşler | Poseidon, Hades, Zeus, Hestia ve Hera |
| Eşi | Giritli Iasion, Zeus ve Poseidon |
| Çocuklar | Persephone, Orion, Despoina, Ploutos, Korybas |
 |
| Demeter yas içinde, Peter Paul Rubens |
Mitoloji
Persephone
Bir gün Persephone arkadaşları ile tarlada çiçek toplarken çayır birden ikiye yarılır ve yeraltı tanrısı Hades, yeryüzüne çıkar. Âşık olduğu Persephone'u yeraltına kaçırır. İnanışa göre ölüler ülkesinde bir şey yiyen bir daha oradan çıkamaz, Persephone de hevesine yenik düşer ve bir nar tanesi yer. Demeter kızını aramak için yollara düşer ancak onu hiçbir yerde bulamaz. Üzüntüsü öyle büyük olur ki hayata küser. Demeter'in bu hâli dolayısıyla yeryüzünde kıtlıklar oluşur ve birçok fani kıtlık sonucu ölür.
Sonunda her şeyi gören ve bilen güneş tanrısı Helios ona kızının yer altına kaçırıldığını söyler. Bunun üzerine Demeter Olympos'tan kaçar, yüreği sızlayarak ıssız bir yere çekilir. Onun küsmesiyle toprağın bereketi kalmaz, insanlar kıtlık tehlikesine uğrarlar. Zeus onu barıştırmaya çalışır, ancak Tanrıça Demeter yalvarmalara kulak vermez. Bütün yalvarmalarının boşa gittiğini gören Zeus, en sonunda Persephone'nin yılın üçte ikisini yani çiçek açma ve meyve zamanını, anası Demeter'in, geri kalan üçte birini, yani kışı da kocası Hades'in yanında geçirmesini kararlaştırır. Böylelikle toprağa yeniden bereket gelir. Persephone her yeryüzüne çıktığında, Demeter yeryüzüne baharı getirir.
 |
| Demeter Heykeli |
Poseidon
Efsaneye göre, Demeter'in bakireliğiyle övünmesine kızan Hera, Poseidon'un aklına Demeter ile birlikte olma fikrini sokar. Demeter yanına gelen tanrıyı görünce bir kısrağa dönüşüp kaçmaya çalışır ama Poseidon bir aygıra dönüşüp onu yakalar ve birlikte olurlar. Bu birleşmeden at Arion (ya da Areion) ve Despoina doğar.
 |
| Demeter |