çıkrık

 

çıkrık kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?

çıkrık, -ğı

1. isim Kuyudan kovayı çekmeye yarayan ve el ile çevrilen araç:

      "Mehlika’nın kara sevdalıları / Vardılar çıkrığı yok bir kuyuya" - Yahya Kemal Beyatlı

2. isim İplik bükme, iplik sarma vb. işlerde kullanılan, el veya ayakla çevrilen dolap:

      "Çıkrıkta ip kalmadı diye bir aydır söyleye söyleye dilimde tüy bitti." - Hüseyin Rahmi Gürpınar

3. isim, fizik Ağır bir şeyi çekecek ipin sarılmasına yarayan ve bir eksen üzerinde uzunca bir kolla çevrilerek dönen silindir.

Zanaat Terimleri Sözlüğü - 1976

(I) 1. Yün, kıl ve pamuğu iplik durumuna getirmek için kullanılan araç. (*Yalvaç -Isparta; *Çardak -Denizli; Gölbaşı *Çankaya -Ankara; Taşpınar *Aksaray -Niğde) 2. Dört makara yardımıyla ipleri sararak urgan durumuna getiren kutu biçiminde aygıt. (Gönen -Isparta; Miri *Fatsa -Ordu) 3. Kuyudan su çekmekte kullanılan silindir biçimindeki tahta aracın elle tutulan çevirme kolu. (Köke *Gelendost -Isparta)

(II) Bir kilim motifi. (Yeşilova *Aksaray -Niğde)

Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963

Fransızca: rouet, treuil

(fizik)

Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007

İngilizce: winding-wheel, reel

Halatların sarıldığı kollu makaralar.

Kelime Kökeni

Soğdca çaχra veya çiğra "tekerlek, çark" sözcüğünden alıntıdır. (NOT: Soğdca sözcük Sanskritçe aynı anlama gelen çakrá चक्र  sözcüğü ile eş kökenlidir. ) Bu sözcük Avesta (Zend) dilinde aynı anlama gelen çaχra sözcüğü ile eş kökenlidir. Daha fazla bilgi için çark maddesine bakınız.

Tarihte En Eski Kaynak

çıχrı "tekerlek, çıkrık" [ Uygurca İyi ve Kötü Prens Öyküsü (1000 yılından önce) : emeri tınlığlar çıχrı eŋirer, yuŋ eŋirer, kentir eŋirer [pek çok insan çıkrık eğirir, yün eğirir, kendir eğirir] ]