 |
| Hindistan'dan çeşitli baharatlar |
Çeşni (Farsça: çāşnī چاشنى, tadım) tadımlık, küçük miktarda yemek veya diğer yiyecek.
Tarihi
Osmanlı döneminde çeşni tatmakla yükümlü saray görevlilerine "çeşnigir", "çeşnicibaşı", "çeşnigir usta" veya "çeşniyar usta" denirdi. Bunların görevi yemekleri lezzet bakımından tatmak olduğu kadar, aynı zamanda, sultanın ve ailesinin güvenliği (zehirlenme olasılığı) ile de ilgiliydi.
Kullanımları
Etimolog Sevan Nişanyan'a göre çeşni, meze ile benzerlik gösterir. Rebecca Seal'in "Istanbul:Recipes from the heart of Turkey" başlıklı İngilizce kitabının turşu ve garnitürlere ayrılmış bölümü Türkçe olarak Çeşni başlığını taşımaktadır.
Günümüzde, gıda sanayiince üretilen besinlere tat (İng. flavour) veya koku (aroma) eklemek amacıyla kullanılan katkı maddelerine de çeşni denilmektedir.
çeşni kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Farsça çāşnī
1. isim Yiyeceğin ve içeceğin tadı.
2. isim ► tadımlık:
Çeşni olsun diye...
3. isim, mecaz Bir şeyin kendine has olan özelliği, biçimi:
"Ben sadece ballar balından birkaç çeşni sunmaya çalıştım." - Ahmet Kabaklı
4. isim, mecaz Birbirlerine göre aralarındaki farklılık:
"Bu taşçılar topluluğunun tadını, çeşnisini başka hiçbir yerde bulamazlardı." - İsmail Hakkı Baltacıoğlu
Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007
İngilizce: taste
Duyusal muayenelerde tatma sırasında algılanan, dokunma, sıcaklık ve acı gibi etkenlerle etkilenebilen, tada ve kokuya ilişkin duyguların karmaşık bileşimi.
Kelime Kökeni
Farsça çāşnī چاشنى "tadım, tad, lezzet" sözcüğünden alıntıdır. (NOT: Farsça sözcük Farsça çaşīdan, çāş- چشيدن, چاش "tatmak, yemek" fiilinden türetilmiştir. ) Bu sözcük Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) çaşnīk "a.a. " sözcüğünden evrilmiştir. Daha fazla bilgi için çeşit maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
çāşnī "tad, lezzet" [ Aşık Paşa, Garib-name (1330) ]
çāşnīgīr "tadıcı" [ Fatih Sultan Mehmed, Kanunname-i Al-i Osman (1481 yılından önce) : Mîraχūr-ı sani altına çakırcıbaşı, anuŋ altına çāşnīgīrbaşı ]