 |
| çevre: C çap: D yarıçap: R merkez veya orijin: O Tip: Konik kesit Simetri grubu: O(2) Alan: πR2 Çevre: C = 2πR |
Çember ya da dönge, düzlemde sabit bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesinin oluşturduğu yuvarlak, geometrik şekil. Çemberin çevrelediği 2 boyutlu alana daire denir.
Tanımda bahsi geçen sabit noktaya çemberin merkezi, eşit uzaklıkların her birine yarıçap, yarıçapın iki katı uzunluğa ise çap denir. Genellikle, merkez o, yarıçap r, çap ise R (Büyük r harfi) ile gösterilir (R=2r). Çemberde sonsuz yarıçap ve çap vardır. Yarıçap ve çapların uzunlukları sabittir.
Çember üzerindeki iki noktayı birleştiren doğru parçasına ise kiriş adı verilir. Çemberde sonsuz sayıda kiriş vardır. Kirişlerin uzunlukları farklı olabilir. Bu anlamda, merkeze göre birbirine simetrik olan iki noktayı birleştiren doğru parçasının uzunluğu aynı zamanda çapa eşittir. Çap en uzun kiriştir.
Analitik geometride çemberin denklemi x y-koordinat sisteminde şu biçimde yazılabilir:
(x - a)2 + (y - b)2 = r2
Eğer çemberin merkezi koordinat sistemi içinde (0,0) noktası olursa, yukarıdaki ifade
x 2 + y2 = r2
şeklinde de yazılabilir ve bu çembere yarıçap 1 olduğunda birim çember denir.
Çevre formülü
Yarıçapı r olan bir çember için çevre π sayısının formülünden bulunur
π = Ç / R = Ç / 2r
Ç = 2 . π . r formülüyle bulunur.
Çemberin özellikleri
- Çemberin iki noktası arasında kalan parçaya çember yayı (çember parçası) denir.
- Bir kesenin, çember içerisinde kalan parçasına kiriş denir.
- Çemberi iki eş parçaya ayıran doğru parçasına çap denir. Merkezden geçen kiriş, çaptır.
- Merkez ile, çember üzerindeki bir noktayı birleştiren doğru parçasına yarıçap denir. Küçük r (r) ile gösterilir.
- Çember, bulunduğu düzlemi; çemberin iç bölgesi, dış bölgesi ve kendi olmak üzere üç bölgeye ayırır. Çemberin kendi ve iç bölgesinin birleşimine daire denir.
 |
| Bir AB kirişi ve gösterilişi. |
 |
| Bir çemberin çapı (R). |
Çemberin açıları
Çemberin merkezi, merkez açının köşesidir. Çevre açının köşesi, çemberin üzerindedir. Merkez açının içinde kalan çember parçasına, merkez açının gördüğü yay; çevre açının içinde kalan çember parçasına, çevre açının gördüğü yay denir. Merkez açının kenarlarının, çemberi kestiği noktaların arasındaki yaylardan birisi majör, yani büyük çember yayı, diğeri de minör, yani küçük çember yayıdır. Merkez açının gördüğü yay, minör yaydır. Merkez açının ölçüsü, 0 ile 180 derece arasında, çember yaylarının ise, 0 ile 360 derece arasındadır.
 |
| Bir AB çember yayı ve gösterilişi. |
 |
| Bir çemberin yarıçapı (r). |
çember kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Farsça çenber
1. isim, matematik Merkez denilen sabit bir noktadan aynı uzaklık ve düzlemdeki noktalar kümesinin oluşturduğu kapalı eğri.
2. isim, matematik Bu biçime getirilmiş katı cisimlerin çevresi:
Kalbur çemberi.
3. isim Çocukların çevirip arkasından koştukları tekerlek biçiminde oyuncak.
4. isim Sandık, denk, fıçı vb.nin dağılmaması için üzerlerine geçirilen dayanıklı bir cisimden kuşak.
5. isim ► yemeni:
"Çemberimde gül oya / Gülmedim doya doya" - Halk türküsü
6. isim, mecaz Aşılması, çözümü güç durum.
7. isim, spor Basketbolda içinden topun geçmesiyle sayı kazanılan ağlı demir halka.
Sepettopu Terimleri Sözlüğü - 1969
İngilizce: ring
Çarpma tahtasına yere koşut olarak çalkılı, üzerinde ipten ağ takılı, içinden topun geçmesiyle sayı kazanılan 0.45 m. çapında demirden halka.
Geometri - 2000
14. Eğri çizgilerin en önemlisi “Çember” dir.
15. “Çember” , düzey üzerinde öyle bir kapalı eğridir ki üzerindeki her nokta, onun içinde bulunan ve merkez denilen bir noktadan aynı uzaklıktadır.
19. Bir yayı ölçmek için, bir parçası olduğu çemberin kaç derecesini kapladığı araştırılır. Şekil: 3 Misal ; ABC yayı A H K M C B A çemberinin bir parçasıdır. Çemberde 360° vardır. ABC yayı, bu çemberin yalnız 45° sini kapsadığından ona 45° lik bir yay denir.
Matematik Terimleri Sözlüğü - 1983
Türkçe: muhit-i daire, İngilizce: circle, Fransızca: cercle, Almanca: Kreis, Zirkel, Diğer: Yun. kirkos, Latin: circulus
Durgan bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan düzlemdeş noktaların oluşturduğu uzambiçim.
Zanaat Terimleri Sözlüğü - 1976
[cember] Çevresi pullu başörtü. (Özgüney *Yalvaç -Isparta; Kuzköy *Akkuş -Ordu) [cember] : (Celiptaş *Yalvaç -Isparta; Alcılı *Delice -Ankara)
Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - 2007
circle
Kelime Kökeni
Farsça ve Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) çanbar چنبر "kuşak, halka, kasnak" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça aynı anlama gelen çapar چپر sözcüğü ile eş kökenlidir. Daha fazla bilgi için çeper maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
"başörtüsü" [ Darir (çev.), Kıssa-i Yusuf (1377 yılından önce) : zülfi çenber nergisi oldu χumār ]
"başörtüsü" [ Dede Korkut Kitabı (1400 yılından önce) : çenberüme alca kanum dürteyinmi? ]
"kasnak, fıçıları bir arada tutan metal halka" [ Meninski, Thesaurus (1680) ]