Claviceps purpurea, Clavicipitaceae familyasından çavdar ve benzeri tahıllarda parazit olarak yaşayan bir mantar türü. 1800'lerin ortalarına kadar çavdarın normal bir parçası olduğu düşünülmüştür. En çok çavdarda görülse de diğer tahıllara da yerleşebilir. Koyu mor renkli ve birkaç santim uzunluğundadır.
Çavdar mahmuzu zehirlenmesi ölümcül olabilir. Bunun yanında deliriyum, sanrı ve psikoz gibi ciddi algı bozuklukları üzerine sorunlar da ortaya çıkarabilir. Pek çok çavdar mahmuzu alkaloidi nörotransmiter fonksiyonları etkileyerek merkezi sinir sistemi üzerinde zehirleyici etkilere neden olurlar.
İsviçreli kimyager Albert Hofmann'ın Basel'deki Sandoz laboratuvarlarındaki çalışmalarıyla çavdar mahmuzu alkaloidlerinden elde edilen lisejik asitten LSD'nin (liserjik asit dietilamit) sentezi sağlanmıştır.
1692'de Salem, Massachusetts'te üç kadının cadı oldukları iddiası ile öldürülmeleri olayına sebep olan genç kızın çavdar mahmuzu yüzünden halüsinasyonlar gördüğü kabul edilmektedir.
Biyolojik sınıflandırması
- Âlem: Fungi (Mantarlar)
- Bölüm: Ascomycota (Asklı mantarlar)
- Sınıf: Sordariomycetes
- Takım: Hypocreales
- Familya: Clavicipitaceae
- Cins: Claviceps
- Tür: C. purpurea
- İkili adlandırma: Claviceps purpurea (Fr.) Tul. 1853
 |
| Çavdarmahmuzunun yaşam evreleri |
çavdarmahmuzu kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, bitki bilimi, (çavda'rmahmuzu)
Çavdar ve benzeri bitkilerin başaklarında asalak olarak yetişen, gövdesi silindirik biçimli, hekimlikte kullanılan, doğrudan tüketildiğinde zehir etkisi gösteren asklı bir tür mantar (Claviceps purpurea).
Mantık Terimleri Sözlüğü - 1976
İngilizce: secale cornutum (Lat.)
Buğdaygillerin ve en çok çavdarın başağı üzerinde Claviceps purpurea tarafından oluşturulan, bulaştığı ürünlerin yenilmesi ile zehirlenmelere yol açan, başlıca adrenerjik blokör ve oksitosik etkiler gösterebilen, ergo alkaloitlerini içeren, koyu mor renkte mahmuza benzeyen oluşum.