Soldan sağa (Üst): Doğu Ladini, Sitka ladini, Ak Ladin Soldan sağa (Alt): Kara Ladin, Mavi Ladin, Avrupa Ladini |
Ladin (Picea), çamgiller (Pinaceae) familyasının Picea cinsinden Kuzey yarıkürenin ılıman ve soğuk bölgelerinde yayılış gösteren ağaç türlerinin ortak adı.
Uzaktan bakıldığında göknara benzese de piramide benzer tepesi ve sarkık dalları ile ondan ayırt edilebilir. Boyu 40–50 m'ye kadar ulaşabilir. İğne yaprakları kısa, sivri uçlu ve kesitli dört köşedir. Olgunlaşmış kozalağının pulları dağılmaz.
{tocify} $title={İçindekiler}
Biyolojik sınıflandırması
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Şube: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Sınıf: Pinopsida
- Takım: Pinales (İğne yapraklılar)
- Familya: Pinaceae (Çamgiller)
- Cins: Picea A.Dietr., Fl. Berlin 2: 794 (1824).
Sınıflandırma
Seksiyon Picea
- Avrupa ladini (Picea abies) Avrupa.
- Dragon ladini (Picea asperata) Doğu Çin.
- Kore ladini (Picea koraiensis) Kore, Kuzey Çin.
- Koyama ladini (Picea koyamae) Japonya.
- Meyer ladini (Picea meyeri) Kuzey Çin.
- Yushan ladini (Picea morrisonicola) Tayvan.
- Wilson ladini (Picea wilsonii) Doğu Çin.
- Sibirya ladini (Picea obovata) Kuzey İskandinavya, Sibirya.
- Schrenk ladini (Picea schrenkiana) Asya.
- Himalaya ladini (Picea smithiana) Doğu Himalaya.
- Alp ladini (Picea alpestris) Avrupa
- Doğu ladini (Picea orientalis) Kafkaslar, Kuzey Türkiye.
- Maximowiczii ladini (Picea maximowiczii) Japonya.
- Picea torano. Japonya.
- Veitch ladini (Picea neoveitchii) Kuzeybatı Çin.
- Martinez ladini (Picea martinezii) Kuzey Meksika.
- Chihuahua ladini (Picea chihuahuana) Kuzeybatı Meksika
Seksiyon Omorika
- Brewer ladini (Picea breweriana) Klamath Dağları, Kuzey Amerika; endemiktir.
- Sargent ladini (Picea brachytyla) Güneybatı Çin.
- Picea farreri. Kuzey Burma, Güneybatı Çin.
- Balkan ladini (Picea omorika) Balkanlar; endemik.
- Kara ladin (Picea mariana) Kuzey Amerika Alaska taygalarında.
- Kırmızı ladin (Picea rubens) Kuzey Amerika.
- Sakhalin ladini (Picea glehnii) Kuzey Japonya, Sakhalin.
- Picea bicolor. Japonya.
- Mor ladin (Picea purpurea) Batı Çin.
- Balfour ladini (Picea balfouriana) Batı Çin.
- Likiang ladini (Picea likiangensis) Güneybatı Çin.
- Sikkim ladini (Picea spinulosa) Doğu Himalaya.
Seksiyon Casicta
- Ak ladin (Picea glauca) Kuzey Amerika'nın kuzeyi.
- Engelmann ladini (Picea engelmannii) Kuzey Amerika'nın batı dağları.
- Sitka ladini (Picea sitchensis) Pasifik kıyıları, Kuzey Amerika.
- Jezo ladini (Picea jezoensis) Kuzey Asya, Japonya.
- Mavi ladin (Picea pungens) Kayalık dağları, Kuzey Amerika.
Resimleri
Ak Ladin |
Avrupa Ladini |
Doğu Ladini |
Kara Ladin |
Mavi Ladin |
Sitka ladini |
Brewer ladini (Picea breweriana) |
Kullanımları
Kereste
Ladin, genellikle Kuzey Amerika kerestesi, SPF (ladin, çam, köknar) ve akağaç (ladin ağacının toplu adı) dahil olmak üzere birkaç farklı adla anılan yapı kerestesi olarak kullanışlıdır. Ladin ağacı, genel inşaat işleri ve sandıklardan ahşap uçaklarda son derece özel kullanımlara kadar birçok amaç için kullanılır. Wright kardeşler'in ilk uçağı olan Flyer ladin ağacından yapılmıştır.
Bu türün tomrukçuluktan sonra böceklere veya çürümeye karşı dayanıklılık özelliği olmadığından, genellikle inşaat amaçlı olarak yalnızca iç mekan kullanımında (örneğin, iç mekan alçıpan çerçeveleme) tavsiye edilir. Ladin ağacının açıkta bırakıldığında maruz kaldığı iklim tipine bağlı olarak 12–18 aydan fazla dayanması beklenemez.
Avrupa ladini tahtası |
Kağıt hamuru
Ladin, dayanıklı kağıt yapmak için birbirine bağlanan uzun ağaç lifleri olduğundan, kağıt yapımında en önemli ağaçlardan biridir. Lifleri ince duvarlıdır ve kuruduktan sonra ince bantlara çöker. Ladinler, kolayca ağartılır olduğundan mekanik hamurlaştırmada kullanılır. Kuzey çamlarıyla birlikte, Northern bleached softwood kraft (NBSK) kağıdı yapmak için kuzey ladinleri çok yaygın kullanılır. Ladin ağaçları ağaç hamuru için geniş alanlara ekilir.
Gıda ve ilaç
Birçok ladin ağacının taze filizleri doğal C vitamini kaynağıdır. Kaptan Cook, mürettebatın iskorbüt hastalığına yakalanmaması için deniz yolculukları sırasında alkollü şeker esanslı ladin birası yapmıştı. Yapraklar ve dallar veya uçucu yağlar, ladin birası yapmak için kullanılır.
Finlandiya'da genç ladin tomurcukları bazen baharat olarak kullanılır veya ladin tomurcuk şurubu yapmak için şekerle kaynatılır. Hayatta kalmaya çalışıldığı durumlarda ladin iğneleri doğrudan yutulabilir veya kaynatılarak çay haline getirilebilir. Bu, büyük miktarda C vitamininin yerini geçet. Ayrıca su, ladin iğnelerinde depolanarak alternatif bir hidrasyon yöntemi sağlar. Ladin, et tek gıda kaynağı olduğunda iskorbüt önleyici olarak kullanılabilir.
Şeffaf cam şişede ladin (Picea mariana) esansiyel yağı |
ladin kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, bitki bilimi
Çamgillerden, 50-60 metre yüksekliğinde, düz gövdeli, kozalağı aşağıya doğru sarkık, kerestesi ve reçinesi değerli, çam türüne çok yakın bir orman ağacı (Picea):
"Gölgesinde koyun, kuzu yatışır / Servidir, ladindir ormanlarımız" - İbrahim Sağır
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
bk. doğu ladini
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Fransızca: épicéa, Latin: Picea
(botanik)
TDK Etimoloji Sözlüğü
‘gövdesi kabuklu, yaprakları dört köşeli iğne biçiminde, kozalakları sarkık, çam türüne çok yakın bir orman ağacı’
Ağızlarda iledin (ve iledanaz) ‘köknar’ olarak da geçer.
Rumcadan alındığı anlaşılıyor: R ἐλάτη ‘çam ağacı’. Yalnız bu adın Türkçe ladin biçimini büsbütün karşılamadığı açıktır. Özellikle ladin’in sonundaki n ünsüzü açıklanmaya muhtaçtır. Bu bakımdan R ἐλάτινος ‘çam ağacından yapılmış’ biçimi de göz önünde tutulabilir.
undefined
Tietze: Oriens 8: 218/71.
Kelime Kökeni
Arapça lādan لادن "cistus creticus bitkisinden elde edilen aromatik zamk" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Aramice/Süryanice aynı anlama gelen ladnā לדנא sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Akatça aynı anlama gelen ladinnu, ladunu sözcüğünden alıntıdır.
Tarihte En Eski Kaynak
"cistus creticus bitkisinden elde edilen aromatik zamk" [ Yazıcıoğlu Ahmed Bîcan, Dürr-i Meknûn (1465) ]
"çam cinsinden bir ağaç, picea"