kağan kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, tarih
Hanların bağlı olduğu devlet başkanı.
- 📚 Ansiklopedi
- _🐶 Zooloji (Hayvan Bilimi)
- _🌿 Botanik (Bitki Bilimi)
- 📕 Türkçe Sözlük
- _🗿 Atasözleri Sözlüğü
- _💬 Deyimler Sözlüğü
- _Türkçedeki yabancı kelimeler
- __Türkçedeki Fransızca Kökenli Kelimeler
- __Türkçedeki Arapça Kökenli Kelimeler
- __Türkçedeki Farsça Kökenli Kelimeler
- _🎭👷🏻 Terimler Sözlüğü
- 🌌 Her Şey
- 👥 Biyografi
- 🏛︎ Etimoloji
Kağan, kaan veya hakan, Moğol ve Türk devletlerinde hükümdarlar tarafından kullanılan unvanlardan birisi ve göreceli olarak en eskilerindendir. Avarlar döneminden beri Türk devlet kültürü "kağan" sözcüğünü barındırmaktadır. Bu bağlamda "kağan", Tanhu, Bey, Toktamış, Giray gibi Türkçe bir sözcük olup Türk devletleri için ayırt edici bir özellik de oluşturur. Kağanın eşine ise kağatun denilir.
YanıtlaSilKöken bilimi
Atsız, kağan kelimesinin büyük, ulu anlamındaki kağa kelimesinden türediğini savunmaktadır. Buna kanıt olarak kağanın yönetsel güçte etkili olan eşine kağatun denilmesini kanıt göstermektedir. Bir görüşe göre ise, kağa kan (kan eski Türkçede "baba" anlamına gelir) kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Bu da hanların hanı veya kralların kralı anlamına gelmektedir ki, Farsçada şehinşah (Şahların Şahı) ve Latince imperator kelimesinin Türkçedeki karşılığıdır. İslam kaynaklarında kağan kelimesinden çok bu kelimenin Farsçaya uyarlanmış hâli olan "hakan" kelimesi kullanılır.
Dybo (2007), Benveniste 1966'nın görüşünü takiben, Khagan'ın nihai etimolojik kökünün Orta İran dilindeki *hva-kama- "kendi kendini yöneten, imparator" kelimesinden geldiğini öne sürer. Savelyev ve Jeong 2020, her ikisinin de Khagan için etimolojik kök olduğunu not eder. ve onun kadın eşdeğeri Katun, Doğu İran dillerinden, özellikle "Erken Saka" *hvatuñ'dan türetilmiş olabilir, bkz. onaylanmış Soğdca xwt'w 'hükümdar' (< *hva-tāvya-) ve xwt'yn 'hükümdarın karısı sözcükleri ' (< *hva-tāvyani)".
Kağan kelimesinin okunuşundan dolayı Moğolca Kaan kelimesi de Türkçeye girmiştir.