Genellikle biberiye olarak bilinen Salvia rosmarinus; kokulu; yaprak dökmeyen; iğne yapraklı; beyaz, pembe, mor veya mavi çiçekli; Akdeniz bölgesine özgü bir çalıdır. 2017 yılına kadar Rosmarinus officinalis adıyla biliniyordu. Günümüzde bu ad sinonim olarak kabul edilmektedir.
Birçok tıbbi ve mutfak otunu içeren ballıbabagillerin (Lamiacea) adlı nane familyasının üyesidir. "Rosmarinus" adı Latince "ros marinus" ("deniz çiyi") kelimelerinden türemiştir.
Bitkiye bazen "çiçek" anlamında eski Yunanca ἄνθος (anthos) da denir.
Biberiyenin lifli kök sistemi vardır.
Bilimsel sınıflandırması
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Takım: Lamiales
- Familya: Lamiaceae (Ballıbabagiller)
- Cins: Salvia (Ada çayı)
- Tür: S. rosmarinus
- İkili adlandırma: Salvia rosmarinus (Spenn., Handb. Angew. Bot. 2: 447 (1835).)
Kullanımı
Yetiştirildikten sonra, yapraklar, dallar ve çiçekli uçlar kullanım için çıkarılır. Biberiye bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılır.
Akdeniz çevresinde yaygın olarak yetişen bitkinin genç sürgünleri baharat olarak kullanılır. Yapraklar, dolma ve kızartma etleri gibi çeşitli yiyecekleri tatlandırmak için kullanılır.
Çiçekleri haşlanarak uyarıcı bir şurup yapılmasının yanı sıra "biberiye ispirtosu", kolonya vb. yapmaya yarayan değerli bir esans da çıkarılır.
Yapraklarından yağ elde edilir. Biberiye yağı, parfüm yapımında, şampuanlarda ve temizlik ürünlerinde kullanılır.
Köhler'in Tıbbi bitkileri‘nden bir resim |
Yetiştirilmesi
Çekici ve kuraklığa dayanıklı olduğu için biberiye, bahçelerde süs bitkisi olarak ve özellikle Akdeniz iklimi bölgelerinde xeriscape peyzajı için kullanılır. Büyümesi kolay ve zararlılara dayanıklı olarak kabul edilir. Biberiye oldukça büyür ve uzun yıllar boyunca çekiciliğini korur, biçimsel şekiller ve alçak çitler halinde budanabilir ve topiary için kullanılmıştır. Saksıda kolayca yetiştirilir. Yer örtüsü kültivarları yoğun ve dayanıklı bir doku ile geniş bir alana yayılmıştır.
Biberiye açık, güneşli bir konumda iyi drenaj ile tınlı topraklarda yetişir. Su basmasına dayanmaz ve bazı çeşitler dona karşı hassastır. Ortalama verimlilikle nötr ila alkali koşullarda (pH 7–7,8) en iyi şekilde büyür. Mevcut bir bitkiden, alttan birkaç yaprak sıyırarak (yumuşak, filizden) 10-15 cm (4-6 in) uzunluğunda kırpılarak çoğaltılır ve doğrudan toprağa ekilir.
Biberiye Çiçekleri |
Koparılmış biberiye dalı |
Biberiye yaprakları |
yaprakları |
Biberiye baharatı |
Saksıda biberiye |
Biberiye çalısı |
Anormal boylanmanın insanla karşılaştırması (Kaliforniya): 2.2 m |
15 yaşındaki biberiyenin odunsu sapı |
Şenlikte biberiye |
biberiye ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, bitki bilimi
Ballıbabagillerden, Akdeniz çevresinde çok yetişen, güzel kokulu yapraklarını dökmeyen, çiçekleri soluk mavi renkli, çok yıllık bir bitki (Rosmarinus officinalis).
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: rosemary, Fransızca: romarin, rosmarin, Almanca: Rosmarin, Latin: Rosmarinus officinale
Ballıbabagiller (Labiatae) familyasından, çalımsı, yapraklarını dökmeyen, mor çiçekli, yaprakları baharat olarak kullanılan bir bitki. Kuşdili, puren.
Kelime Kökeni
Türkçe biber sözcüğünden türetilmiş olabilir; ancak bu kesin değildir.
Tarihte En Eski Kaynak
beberiye "baharlı bir bitki, barsama, rosmarinus" [ Meninski, Thesaurus (1680) ]