Potasyum siyanür (İngilizce: Potassium cyanide) kimyasal formülü KCN olan bir bileşiktir. Bu renksiz kristal tuzu, görünüş olarak şekere benzer, suda yüksek oranda çözünebilir ve çok zehirlidir. KCN çoğu zaman altın madenciliği, organik sentez ve elektrikle kaplamada kullanılır. KCN'nin kullanıldığı daha küçük uygulamalar mücevher yaldızlama ve cilalamadır.
Potasyum siyanür yüksek oranda zehirlidir. Nemli katı, bileşikte meydana gelen hidrolizle beraber az miktarda, kokusu acı bademe benzeyen hidrojen siyanür gazını yayar. Bu kokuyu sadece belli bir genetik özelliğe sahip olanlar koklayabilir.
Yenildiğinde yanma hissi veren potasyum siyanürün tadı, keskin ve acı olarak tanımlanmıştır. Her yıl yaklaşık 50.000 ton potasyum siyanür üretilir.
IUPAC adı: Potassium cyanide
Toksiklik
Potasyum siyanür oksijenli solunumun güçlü bir durdurucusudur, mitokondriyal sitokrom c oksidaza etki eder ve oksidatif fosforilasyonu engeller. Bu, vücudun gıdaları oksitlemesini ve yararlı enerji üretmesini engeller. Bunun sonucunda oksijensiz solunumla beraber laktik asidoz gerçekleşir. Başlangıçta, akut siyanür zehirlenmesi kurbanda kırmızı veya kırmızımsı bir cilde neden olur çünkü dokular kandaki oksijeni kullanamaz. Potasyum siyanür ve sodyum siyanürün etkileri aynıdır ve zehirlenme belirtileri tipik olarak maddeyi içtikten birkaç dakika sonra ortaya çıkar: kişi bilincini yitirir ve sonrasında beyin ölümü gerçekleşir. Bu süre zarfında kurban havale geçirebilir. Ölüm serebral hipoksiya sonucu gerçekleşir. İnsan için ortalama ölümcül doz 200–300 mg arasında değişmektedir.Potasyum siyanür kullanılarak bazı önde gelen intihar etmiş veya öldürülmüştür. Örnek olarak Genç Bosna üyeleri ve Nazi Almanya'sındaki bazı tanınmış kişiler verilebilir: Erwin Rommel, Adolf Hitler'in uzun süreli hayat arkadaşı Eva Braun, Joseph Goebbels, Heinrich Himmler, ve Hermann Göring; bilgisayar bilimci Alan Turing, polimer kimyageri Wallace Carothers ve Alman kimyager Viktor Meyer.
Tanımlayıcılar
CAS numarası: 151-50-8
PubChem: 9032
RTECS numarası: TS8750000
ChemSpider: 8681
Özellikleri
Molekül formülü: KCN
Molekül kütlesi: 65.12 g/mol
Görünüm: Beyaz kristal katı
Yoğunluk: 1.52 g/cm³
Erime noktası: 634.5 °C (1,174.1 °F; 907.6 K)
Kaynama noktası: 1,625 °C (2,957 °F; 1,898 K)
Çözünürlük (su içinde): 71.6 g/100 ml (25 °C) - 100 g/100 mL (100 °C)
 |
| NFPA 704: 400 |
Tehlikeleri
Ana tehlikeler: Aşındırıcı, Zehirli, Sağlığa zararlı, Çevreye zararlı
Parlama noktası: Yanmaz
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)