yorulma hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?
isimYorulmak işi:
"Yaratma heyecanı içinde yorulma denen şey onun dolayına uğramazdı." - Haldun Taner
Malzeme hasar modları |
---|
Burkulma |
Korozyon |
Sünme |
Yorulma |
Kirlenme |
Çatlak |
Darbe (malzeme) |
Mekanik aşırı yükleme |
Isıl şok |
Aşınma |
Akma |
Nedenleri
Yorulma, bir malzeme sürekli yükleme ve boşaltmaya maruz kaldığında gerçekleşir. Eğer yüklemeler belirli bir düzeyin üzerindeyse, malzemenin yüzeyinde mikroskobik çatlaklar oluşmaya başlayacaktır. Zamanla bu çatlak kritik bir büyüklüğe ulaşacak ve yapıda çatlama gerçekleşecektir. Yapının şekli yorulma süresini önemli bir ölçüde etkilemektedir. Kare delikler veya keskin köşeler genellikle daha yüksek yorulmaya neden olurlar. Bu nedenle yuvarlak delikler ve yumuşak geçişler genellikle yorulmaya karşı alınan önlemlerdir.Özellikle metalik malzemelerin göçmesinin en önde gelen nedenlerinden biri yorulmadır. Yorulma kopmasına uğrayan parçalar olarak miller bağlantı çubukları ve dişliler gibi hareketli parçalar gösterilebilir. Makinelerdeki kopmaların yaklaşık %80'inin yorulma kopmalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu tür hasarlar polimer ve seramik malzemelerde de ortaya çıkabilmektedir.
Bir alüminyum çubuğun çatlaması. Siyah alan zamanla büyüyen çatlaktır. Beyaz parlak alan ise bir anda kopma nedeniyle oluşmuş çatlaktır. |
Yorulma aşamaları
Yorulma olayı üç aşamada değerlendirilebilir:Çatlak başlangıcı
Çatlak başlangıcı genellikle yüksek gerilmelerin yığıldığı ya da hatalı üretim sonucu kristalleşmiş bölgelerde oluşur.
Çatlak ilerlemesi
Çatlak genellikle yüzeyden başlar ve kayarak orta kısımlara iletilir. Eğer malzeme içinde küçük çatlaklar varsa, yüzeydeki çatlaklar ilerlerken buralardan geçerek daha hızlanırlar. Uygulanan gerilme çatlağın ilerlemesi için yeterli değilse malzeme yorulmaz. Gerilme çatlağın ilerlemesini sağlayacak kadar büyük ise çatlak gevşek yerlerden ilerler. Böylece yıpranma yavaş yavaş tüm keside yayılır. Dışarıdan fark edilebilecek şekilde uzama veya büyüme görülmez.
Kırılma
Yıpranma nedeniyle ayrışma yeterli derecede ilerledikten sonra kesidin geri kalan kısmı yükü taşıyamaz hale gelir ve malzeme aniden kopar.