berilyum

berilyum hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

isim, kimya, (beri'lyum), Fransızca béryllium

Atom numarası 4, atom ağırlığı 9,013, yoğunluğu 1,84 olan, 2970 °C'de eriyen, zümrüt vb. taşların birleşiminde bulunan, havanın etkisine karşı ince bir oksit tabakasıyla kaplı element (simgesi Be).


berilyum (Kimya Terimleri Sözlüğü (II) - 2007)

İngilizce: beryllium, Fransızca: béryllium, glucinium, Almanca: Beryllium

Simgesi Be , atom numarası 4, e.n. 1280 °C olan, beril gibi granit kayalarda filiz halinde bulunan, çekirdek tepkimelerinde yavaşlatıcı olarak kullanılan ve aluminyum aşımlarına sertlik yapması için katılan, hafif çeliğimsi, periyodik çizelgenin IIA grubunda toprak alkali bir element.


Berilyum Kelimesinin Kökeni

Yeni Latince beryllium "parlak kristalleri olan bir element" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1797 Nicolas Louis Vauquelin, Fr. kimyacı.) Latince sözcük Latince beryllus "akuamarin veya zümrüt, genel olarak kristal" sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük Eski Yunanca aynı anlama gelen bēryllos βηρυλλος  sözcüğünden alıntıdır. (NOT: Yunanca sözcük Eski Farsça aynı anlama gelen yazılı örneği bulunmayan *vilūrya sözcüğünden alıntıdır. ) Eski Farsça sözcük Sanskritçe vaiḍūrya वैडूर्य  "bir tür mücevher, kristal, kedigözü" sözcüğünden alıntı olabilir; ancak bu kesin değildir.


Berilyum için Tarihteki En Eski Kaynak

[TDK, Türkçe Sözlük, 1. Baskı (1939) : Berilyum madeninin remzi (Be), kesafeti 1.85'tir.]

Berilyum (Be)

Berilyum (Be)

H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Berilyum, periyodik tablonun II-A grubunda yer alan toprak alkali grubundan element. Berilyum ender elementlerdendir. Yerkabuğunda ancak %0,0006 oranında bulunur. Zengin yatakları bulunmadığından, berilden elde edilir. Fransız kimyacısı Nicolas Vaquelin tarafından 1798'de oksit halinde bulunmuş, 1828'de, birbirlerinden bağımsız olarak, Friedrich Wöhler ve Antoine Bussy tarafından elde edilmiştir.

Alüminyumdan daha hafif, ama daha sert, erime noktası da yüksek bir element olan berilyum, metalurjide kullanılır. Ama alüminyumdan 200 kat pahalıya mal olması nedeniyle, kullanımı bilgisayar parçaları ve jiroskop yapımı, uzay teknolojisi gibi birkaç özel alanla sınırlıdır.



Temel özellikleri

Berilyumun görünüşü: Beyaz-boz metalik

Atom numarası: 4
Element serisi: Alkalinler
Grup, periyot, blok: 2, 2, s
Atom ağırlığı: 9.012182(3) g/mol
Elektron dizilimi: 1s2 2s2
Enerji seviyesi başına Elektronlar: 2, 2
CAS kayıt numarası: {{{CAS_kayıt_numarası}}}


Berilyumun Fiziksel Özellikleri

Maddenin hâli: katı
Yoğunluk: 1.85 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu: 1.690 g/cm³
Ergime noktası: 1560 °K  -  1287 °C
Kaynama noktası: 2742 °K  -  2469 °C
Ergime ısısı: 7.895 kJ/mol
Buharlaşma ısısı: 297 kJ/mol
Isı kapasitesi: 16.443 J/(mol·K)


Berilyumun Atom özellikleri

Kristal yapısı: Altıgen
Yükseltgenme seviyeleri: 2
Elektronegatifliği: 1.57 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi: 899.5 kJ/mol
Atom yarıçapı: 105 pm
Atom yarıçapı (hes.): 112 pm
Kovalent yarıçapı: 90 pm
Van der Waals yarıçapı: ? pm


Diğer özellikleri

Elektrik direnci: 35.6 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik: 200 W/(m·K)
Isıl genleşme: 11.3 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı: 12870 m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği: 5.5
Vickers sertliği: 1670 MPa
Brinell sertliği: 600 MPa


Alaşımları

En önemli berilyum alaşımı berilyumlu bakırdır. Berilyum oksitin bakırla eritilmesi ve indirgeyici kullanılır.


Bileşikleri

Bileşikleri genellikle renksizdir. Çözelti, kuru toz ya da buhar halinde çözünür, bileşikleri ise zehirlidir.


Berilyum İzotopları

Berilyumun doğada bulunan tek kararlı izotopu berilyum-9'dur. Yarı ömrü 3.000.000 yıl olan berilyum-10 ve 10−15 saniyeden daha kısa sürede kendiliğinden iki alfa parçacığına bölünen berilyum-8 gibi yapay izotopları da üretilmiştir.