narenciye

Narenciye ya da turunçgiller, turunç, portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi ekonomik değeri yüksek olan Citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur.

Bilimsel Sınıflandırması

• Âlem: Plantae (Bitkiler)
• Bölüm: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
• Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
• Takım: Sapindales
• Familya: Rutaceae (Sedef otugiller)
• Alt oymak: Citrinae
• Cins: Citrus

Sinonimler

• Eremocitrus
• Microcitrus

Tür ve melezler

Ancestral species:

Citrus maxima – Pomelo

Citrus medica – Citron

Citrus reticulata – Mandarin orange

Citrus micrantha – a papeda

Citrus hystrix – Kaffir lime

Citrus cavaleriei - Ichang papeda

Citrus japonica - Kumquat

Important hybrids:

Citrus × aurantiifolia – Key lime

Citrus × aurantium – Bitter orange

Citrus × latifolia – Persian lime

Citrus × limon – Lemon

Citrus × limonia – Rangpur

Citrus × paradisi – Grapefruit

Citrus × sinensis – Sweet orange

Citrus × tangerina – Tangerine

 

Yetiştiği yerler

Vatanı Çin ve Hindistan olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilmektedir. Türkiye'de güney ve güneybatı Anadolu ile kuzeydoğu Akdeniz bölgelerinde tarımı yapılır.

Özellikleri

Narenciyenin özellikleri, yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan küçük ağaçlardır. Yaprakları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. Çanak ve taç yaprakları beş parçalıdır. Taç yaprakları etli, beyaz veya pembe renkli, hoş kokuludur.

Meyveler sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir ve kış meyveleridir. Meyvelerin tadı ekşidir ve C vitamini açısından zengindirler. %3 yağ içerirler.

Türleri

Bu türlerin hepsi de Citrus (C.) cinsi bitkilerdir:

• Turunç (Citrus aurantium)
• Bergamot (C. aurantium var. bergamia)
• Limon (C. x limon)
• Mandalina (C. reticulata)
• Portakal (C. x sinensis)
• Lim (Citrus aurantifolia)
• Greyfurt (Citrus paradisi)
• Şadok (Pomelo) (Citrus maxima)
• Ağaç kavunu (Citrus medica)
• Kamkat (Citrus fortunella)

Bu tür ise bazılarınca Citrus cinsi içinde bazılarınca Citrus cinsi dışında ayrı bir cinsin (Poncirus cinsi) türü olarak görülmektedir.

• Poncirus trifoliata (Üç yaprak)

Kullanıldığı Yerler

Narenciyenin kullanıldığı yerler, bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, parfümeride koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, deodorant ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.

narenciye kelimesinin kelime ve sözlük anlamı nedir?

isim, bitki bilimi, (na:renciye), Farsça nārenc + Arapça -iyye

► turunçgiller.

Kelime Kökeni

Arapça nrχ kökünden gelen nāranc نارنج  "portakal" sözcüğünden türetilmiştir. Arapça sözcük Farsça aynı anlama gelen nārang نارنگ  sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Sanskritçe nāgaranga veya nāranga नागरङ्ग  "ejder ağacı, a.a." sözcüğünden alıntıdır.

Tarihteki En Eski Kaynak

nārenc [ Câmi-ül Fürs (1501) ]