ekvator

ekvator kelimesinin kelime ve sözlük anlamı nedir?

ekvator (I)
isim Fransızca équateur
1. isim Fındık, ceviz vb. meyvelerin ölçümünde kullanılan bir birim
Ekvator (II)
özel, isim, coğrafya Fransızca équateur
1. özel, isim, coğrafya Yer yuvarlağının eksenine dik olarak geçtiği ve yer yuvarını iki eşit parçaya böldüğü varsayılan en büyük çember, eşlek, istiva hattı
"Ekvator'un çevresi kırk milyon metredir."

Ekvator Kelimesinin Kökeni

~ Fr équateur eşitleyici, a.a. ~ Lat aequator eşitleyici < Lat aequare, aequat- eşitlemek, tesviye etmek +or < Lat aequus eşit → egale

Tarihte En Eski Kaynak
[ Kamus-ı Türki (1900) ]

Düzlemsel dünya haritası üzerinde ekvator hattı.

Ekvator, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayalî dairesel hattır. Kuzey ve Güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir. Ekvator'un enlemi tanım gereği 0° dir. Yerküre'nin ekvatorunun uzunluğu 40.076,4 km'dir.

• Paralel (enlem) dairelerinin başlangıcıdır. 0° paraleli dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki yarım küreye ayırır.
• Çizgisel hızın en fazla, yerçekiminin en az olduğu yerdir.
• Ekvator üzerinde meridyenlerin (boylamların) birbirlerine uzaklığı eşit ve 111 km'dir.
• Ekvatorun kuzeyinde bulunan 23°27' Kuzey enlemi olan Yengeç Dönencesi ve güneyinde bulunan 23°27' Güney enlemi olan Oğlak Dönencesi arası ekvatoral bölgedir.
• 21 Haziran günü 23°27' Kuzey enlemi (yengeç dönencesi) güneş ışınlarını tam dik açı ile alır. Yerin eksen eğikliğine ve yıllık hareketine bağlı olarak güneşin tam dik açıyla geldiği alan güneye doğru kaymaya başlar. 23 Eylül günü 0°enlemi olan ekvatora dik gelir ve güneye doğru kaymaya devam eder. 21 Aralık'ta ise 23°27' Güney enlemine (oğlak dönencesi) dik açı ile gelir. Bu tarihten sonra ise kuzeye kaymaya başlar 21 Mart günü ise tekrar ekvatora dik gelir.
• Ekvator enlemi Güneş ışınlarını yılda iki kez tam dik açı ile alır. (21 Mart ve 23 Eylül). Diğer günlerde ise dike yakın açı ile alır. Buna rağmen üzerinde gece ve gündüz süreleri her gün eşittir. Çünkü aydınlanma dairesi her zaman ekvator çizgisini iki eşit parçaya böler.
• Tropikal alçak basınç alanıdır, 30° Kuzey ve 30° Güney enlemlerinde hakim olan subtropikal yüksek basınç alanlarından, ekvatora doğru sürekli rüzgarlar olan Alizeler eser.
• Ekvatoral iklimde sıcaklık bütün yıl boyunca 20 dereceden aşağı düşmez. Yıl içinde sıcaklık oynamaları sadece birkaç derecedir. Her mevsimi yağmurludur. Güneşin başuçtan geçtiği iki defaya uyan iki bol yağmurlu zaman vardır. Bunlar arasındaki zamanlarda da yağmur yağar, fakat biraz azalmış bulunur. Bununla ilgili olarak, buralarda yerleşmiş olan Avrupalılar bol yağmurlu zamana kış mevsimi anlamına gelen "invierno" (Ispanyolca) ve "hivernage" (Fransızca) adını vermiş, az yağmurlu zamanlara da yaz mevsimi anlamına gelen "verano" (Portekizce) demişlerdir. Gerçekte ise burada kış ve yaz mevsimleri, bizim anladığımız şekilde yoktur.
• Ekvator çizgisi, Dünya'nın şeklinden dolayı gökyüzüne en yakın noktadır. Aynı zamanda deniz seviyesinin, dünyanın çekirdeğinden en uzak noktası yine ekvator çizgisidir.
• Ekvatorun üzerinden geçtiği ülkeler;

Afrika Kıtasında: Gabon, Kongo, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda, Kenya, Somali.

Asya Kıtasında: Maldivler, Endonezya.

Güney Amerika Kıtasında: Ekvador, Kolombiya, Brezilya.