değirmen

 

değirmen

Değirmen, tahılları öğütmeye yarayan araçlardan biridir. El değirmeni, su değirmeni ve yel değirmeni gibi çeşitleri bulunmaktadır. Günümüzde, neredeyse tamamen terkedilmesi sonucu köy ve kasabalarda ayakta kalan değirmenler günümüzde turistik bir konuma kavuşmuştur.

Değirmenin Târihi Gelişimi

Değirmenlerin kullanılmaya başlanması Milat'tan önceki yüzyıllara dayanır. MÖ 600'de, Araplar tarım yapabilmek amacıyla yel değirmenini icâd ettiler. Bu olay, aynı zamanda değirmenin icadı olarak da nitelendirilebilir. Bu tarihten 500 yıl sonra bugünkü Eski Yugoslavya ve Arnavutluk'ta su değirmenleri kullanılmaya başlandı. Bunların çalıştırılması için çok hızlı akan nehirlere ihtiyaç vardı.

Laterculi Alexandrini adlı eserde, MÖ 4. yüzyılda antik mühendis Abdaraxus'un dikey su değirmenini icat ettiğinden bahsedilir.

Günümüzde ise elektrik enerjisiyle ve akaryakıtla çalışan değirmenler geliştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Artık eski yel ve su değirmenlerinin yerine bu motorlu değirmenler kullanılmaktadır.

Değirmen Çeşitleri

Değirmenler yel, su ve elektronik olmak üzere, kullandığı enerjiye göre üçe ayrılır.

Yel Değirmeni

Yel (rüzgâr) enerjisine bağlı olarak çalışan ve su değirmeninde olduğu gibi çalışırken yakıt tüketmeyen değirmeni türüdür. MÖ 600'de Araplar'ın yapmak için icat etmişlerdir.Eski olmasına rağmen bugün de yel değirmenlerine rastlanır. Çalışmak için mutlaka rüzgâr enerjisine gerek duyar. Rüzgar olmadığında hayvan gücüyle çalıştırılır.

Yel değirmeni
Yel değirmeni

Su Değirmenleri

Su enerjisine bağlı olarak çalışan ve yel değirmeninde olduğu gibi yakıt harcamadan çalışan değirmen türüdür. MÖ 100 yılında Eski Yugoslavya ve Arnavutluk'ta ilk kez kullanılmaya başlandı. Bunların çalışması için çok hızlı akan nehirler gerekiyordu. Bunun için su değirmenleri nehir kenarlarına kuruludur.Bazı su değirmenleri üstten akan suyla çalışır.

Su değirmeni
Su değirmeni

Elektronik Değirmenler

Yakıt enerjisiyle çalışırlar. Hangi yıl kullanılmaya başlandığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Her türlü iklim koşulunda kullanılabildiği için daha kullanışlıdır.

Değirmen Taşı

Tahılları öğütür. Yel değirmenlerinin 360 derece sadece bir kez dönmesi, değirmen taşının aynı işi 50 kez tekrarlamasına yol açar.

El değirmeni taşları
El değirmeni taşları (Şarkışla - Merkez)

Farklı Amaçlarda Değirmen

Değirmen, tarihte maddeleri öğütmekten başka amaçlarla da kullanılmıştır. Örneğin Hollanda'daki yel değirmenleri bir zamanlar polder denilen, sular altında kalmış toprakları sudan kurtarmak için kullanılmıştır.

Cevher Hazırlama işlemlerinde cevherlerin boyunu küçültme amacıyla farklı değirmen tipleri de kullanılmaktadır. Aktarılan ortam sistemiyle çalışan bu değirmenler; bilyalı değirmenler, çubuklu değirmenler, otojen değirmenler ve yarı-otojen değirmenler olarak sınıflandırılır.

değirmen kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?

1. isim İçinde öğütme işi yapılan yer:

      Su değirmeni. Yel değirmeni.

2. isim Kahve, buğday, nohut vb. taneleri öğüten araç veya alet:

      "Değirmende biraz kahve çekti." - Sait Faik Abasıyanık

Kelime Kökeni

Eski Türkçe yazılı örneği bulunmayan *tegir- "döndürmek, çevirmek" fiilinden +mAn sonekiyle türetilmiş olabilir; ancak bu kesin değildir.

Tarihte En Eski Kaynak

tegirmen "değirmen, değirmen taşı " [ Uygurca (1000 yılından önce) ]

Yorum Gönder

Daha yeni Daha eski