Kimyon (Cuminum cyminum), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından Mayıs-Haziran ayları arasında, beyaz ve pembemsi renkli çiçekleri açan, 40–60 cm boyunda, bir yıllık otsu bir bitki türü. Anavatanı Doğu Akdeniz ve Orta Doğu'dur.
Biyolojik sınıflandırması
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Klad: Angiosperms (Kapalı tohumlular)
- Klad: Eudicots (İki çenekliler)
- Klad: Core eudicots
- Klad: Asterids
- Klad: Euasterids II
- Takım: Apiales
- Familya: Apiaceae (Maydanozgiller)
- Cins: Cuminum
- Tür: C. cyminum
- İkili adlandırma: Cuminum cyminum L.
Morfolojik özellikleri
Gövdeleri dik, üstte dallanır. Yaprakları iplik gibi parçalı ve tüysüzdür. Çiçekler şemsiye durumunda toplanmışlardır. Şemsiye, 3-5 saplıdır. Çiçekler beyaz veya pembe renklidir. Meyvesi köşeli, oval şekilli, 4–5 mm boyundadır. Temmuzda meyveler olgunlaşır. Özel kokuludur ve meyveleri sabit ve uçucu yağ, tanen ve reçine taşımaktadır. Midevi, gaz giderici, terletici olarak kullanılır. Aynı zamanda özellikle Kuzey Afrika, Orta Doğu, batı Çin, Hindistan ve Meksika mutfağında çok kullanılan bir baharattır.
Kullanımı
Kimyon baharatı, kimyon bitkisinin olgunlaştıktan sonra toplanıp kurutulan tohumlarından ya da bu tohumların öğütülmesinden elde edilir. Keskin, acı ve biraz sert bir tadı vardır. Özellikle et yemeklerine katılır. Kebap gibi pek çok yöresel yemekte, ayrıca bazı içkilere ve hamur yemeklerine çeşni katmak için kullanılır.
 |
| Tohumlar tüketim için genelde toz haline getirilir |
Dağılımı
Kimyonun genel olarak en sık yetiştiği yerler: İran, Özbekistan, Tacikistan, Türkiye, Fas, Mısır, Hindistan, Suriye, Meksika ve Şili'dir. Türkiye'de, Ege ve Karadeniz Bölgesinde kültür olarak yetiştirilir. Hindistan'da kimyon jiira olarak, Pakistan/İran'da ziira olarak, batı Çin'de ziran olarak, Azerbaycan'da ise cirə [cire] olarak adlandırılır.
kimyon kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Arapça kemmūn
1. isim, bitki bilimi Maydanozgillerden, 50 santimetre yüksekliğinde, beyaz veya pembe çiçekli, bir yıllık, güzel kokulu ve otsu bir bitki (Cuminum cyminum).
2. isim Bu bitkinin tohumundan elde edilen ve baharat olarak kullanılan toz.
Tarım Terimleri - 1949
Türkçe: kimyon, Diğer: der kümmel
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Fransızca: cumin, Latin: Carum carvi
(botanik)
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: cumin, Fransızca: cumin, Almanca: Kümmel, Latin: Cumium cyminum
Maydanozgiller (Umbelliferae) familyasından, parçalı yapraklı, beyaz çiçekli, oval meyveli, meyveleri baharat olarak kullanılan, ana vatanı Mısır olan, bir yıllık otsu bir bitki türü.
Kelime Kökeni
Yeni Yunanca kiminon κύμινον "baharat olarak yenen bir tohum, cuminus" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Eski Yunanca aynı anlama gelen kýminon κύμινον sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Aramice/Süryanice aynı anlama gelen kamūnā כמונא sözcüğünden alıntıdır. Aramice/Süryanice sözcük Akatça aynı anlama gelen kamūnu sözcüğü ile eş kökenlidir. Akatça sözcük Sumerce aynı anlama gelen gamun veya kumul sözcüğünden alıntıdır.
Tarihte En Eski Kaynak
kimnon/kimnūn [ Hızır Paşa, Müntehab-ı Şifa (1410 yılından önce) ]