Amniyotlar veya amniyonlular (Amniota), bir dört üyeli olup kara hayatına uyum sağlamış yumurtalara sahiptir. Amniyotlar, sinapsitler (memeliler ile soyları tükenen diğer akrabaları) ve sauropsitlerin (sürüngenler ve kuşlar) yanı sıra fosil atalarını da içerir. Gerek yumurta olarak dışarıya bırakılan gerekse vücut içinde oovivipar olarak gelişen amniyot embriyolar çok geniş ve kapsamlı membranlar tarafından desteklenerek korunur. İnsanların da dahil olduğu eteneli memelilerde bu membranlar, fetusu saran bir amniyon kesesi içerirler. Embriyonu kaplayan bu membranlar ile larva aşamalarının bulunmayışı amniyotları iki yaşamlılardan ayırır.
Casineria gibi "gerçek amniyotlar" olarak anılan ve küçük kertenkelelere benzeyen ilk amniyotlar, yaklaşık 340 milyon yıl önce Karbonifer döneminde iki yaşamlı reptiliomorflarından evrilmiştir. Sert kabuklar geliştirmiş olan yumurtalar, su dışında kurumadan hayatta kalabildiklerinden; bu, amniyotların kuru yaşam ortamları içeren karalarda yayılabilmesine olanak vermiştir. Yumurtalar aynı zamanda geçirgen bir yapıya sahip olup soluyabiliyor ve atıklarla başa çıkabiliyor, böylece bu durum yumurtaların ve amniyotların daha büyük formlara dönüşmelerine imkân tanıyordu. Amniyotlar bu özellikleri yüzünden dünya genelinde karalara yayılarak egemen omurgalı grubu olmuştur.
Biyolojik sınıflandırması
- Âlem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Chordata (Kordalılar)
- Üst sınıf: Tetrapoda
- Klad: Reptiliomorpha
- Klad: Amniota
Alt Gruplar
- †Casineria?
- †Kraterokheirodon
- Synapsida
- †Caseasauria
- Eupelycosauria
- Mammalia (Memeliler)
- Sauropsida
- †Recumbirostra?
- †Parareptilia
- Eureptilia
Sınıflandırma
Dış sistematik
Amniyotlar, günümüz modern amfibiyenlerin soy çizgisinden evrilmemiş, bilakis hala sularda larva geliştiren ve Reptiliomorpha olarak adlandırılan bir gruptan evrilmişlerdir.
| Kara omurgalıları |
| ||||||||||||||||||||||||
Kendi içlerinde sınıflandırılması
İlk amniyotlar, üst Karbonifer dönemine ait küçük kertenkele benzeri Hylonomus ve Paleothyris adlı hayvanlar olup daha sonra, Anapsida, Synapsida ve Diapsida olarak üç gruba ayrılmışlardır.
| Amniota |
| ||||||||||||||||||
| |
Konuyla ilgili yayınlar
- Robert L. Carroll: Paleontoloji und Omurgalıların Evrimi. Thieme, Stuttgart (1993), ISBN 3-13-774401-6
- Michael J. Benton: Omurgalılar Paleontolojisi. 2007, Friedrich Pfeil Verlag, ISBN 3-89937-072-4