fındık

 

fındık

Fındık, huşgiller (Betulaceae) familyasından Corylus cinsini oluşturan çalı ve ağaç türlerinin ortak adı.

Ağaç fındığı (Corylus colurna)
Ağaç fındığı (Corylus colurna)

Morfolojik özellikleri

Basit, yuvarlak, yapraklarının kenarları çift dişli, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan hemen önce ilkbaharda açar. Bir evciklidir. Erkek çiçekler kedicik şeklinde 5–12 cm uzunluğunda sarı renklidir. Dişi çiçekler çok küçüktür, kış boyunca tomurcuklarda gizlenir, 1 – 3 mm uzunluğunda kırmızı renklidir. Nuks meyve 1-2-3 cm uzunluğunda 1–2 cm çapındadır, kabuğun etrafını tamamen veya kısmen kuşatan bir kadehcik bulunur. Kadehciğin şekil ve yapısı fındık türlerinin teşhisinde önemlidir.

Amerika fındığı (Corylus americana)
Amerika fındığı (Corylus americana)

Boyu en fazla 5 metre, ortalama boyu 3 metre, yazın yapraklı ve kış aylarında yaprak döken bir ağaçtır. Basit yapraklı ve yaprak kenarları çift dişlidir.

Sürgünler: bir önceki yılın sürgünleri kahverengi olurken, yeni sürgünleri sarı ila gri arasında renge sahiptir.

Çiçeklenme zamanı Türkiye'de Mart - Nisan ayları, Çiçek rengi: Sarı tonlarında Çiçek süresi: Mayıs sonuna kadardır.

Kabuklu fındıklar
Kabuklu fındıklara yakın çekim

Yaşama elverişli en düşük rakım 10 metre üzeri, bilinen en yüksek rakımı 1600 metredir.

Türkiye'de yaşadığı şehirler: Adana, Afyonkarahisar, Artvin, Balıkesir, Bitlis, Düzce, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, İstanbul, Kastamonu, Kırklareli, Kütahya, Ordu, Rize, Sakarya, Sinop, Tokat, Trabzon, Tunceli, Zonguldak.

Tombul fındık
Tombul fındık

Türleri

  • Amerika fındığı (Corylus americana)
  • Adi fındık (Corylus avellana)
  • California fındığı (Corylus californica)
  • Çin fındığı (Corylus chinensis)
  • Kafkas fındığı (Corylus colchica)
  • Ağaç fındığı (Corylus colurna)
  • Gagalı fındık (Corylus cornuta)
  • Farges fındığı (Corylus fargesii)
  • Himalaya fındığı (Corylus ferox)
    • Corylus ferox var. ferox
    • Corylus ferox var. tibetica
  • Asya fındığı (Corylus heterophylla)
    • Corylus heterophylla var. heterophylla
    • Corylus heterophylla var. sutchuenensis
    • Corylus heterophylla var. thunbergii
  • Lambert fındığı (Corylus maxima)
  • Yunnan fındığı (Corylus yunnanensis)
  • Jacquemont fındığı (Corylus jacquemontii)
  • Japon fındığı (Corylus sieboldiana)
    • Corylus sieboldiana var. brevirostris
    • Corylus sieboldiana var. mandshurica
    • Corylus sieboldiana var. sieboldiana
  • Wang fındığı (Corylus wangii)
  • Corylus × colurnoides (C. avellana × C. colurna'nın melezi)
  • Corylus × vilmorinii (C. avellana × C. chinensis'nin melezi)

Görele Tombul (Yağlı) Fındığı
Görele Tombul (Yağlı) Fındığı

Yetişme koşulları

Kışların ılık geçtiği nemli ve humuslu toprağı sever. Yıllık 1000–2000 mm kadar yağış ister.

Fındığın faydaları

Çok iyi bir enerji kaynağıdır, vücuda güç ve enerji verir, beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Fındık, kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır. Kolesterolü düşürür, kalp ritmini ayarlamaya yardımcı olur. Düzenli olarak her gün fındık yemek kalp krizi geçirme riskini azaltmakta çok etkilidir. Kansızlığa iyi gelir, vücut ve kemik gelişimini destekler. Hamilelerin hem kendileri için hem de doğacak çocukları için fındık yemeleri çok faydalıdır. Cinsel gücü arttırır, varislere iyi gelir. Fındık, soğuk algınlığı ve akciğer hastalıklarına da faydalıdır. Ayrıca, cildi güzelleştirdiği bilinmektedir. En önemli özelliği ise kansızlığa çok iyi gelmesidir.

Zararlıları

Türkiye'de fındığın en önemli zararlıları olarak, karamuk oluşturup fındığın iç bağlamamasına ya da lekeli olmasına sebep olarak ekonomik zararı dokunan iki böcek türü vardır: Yarım kanatlılar takımından fındık yeşil kokarcası (Palomena prasina) ile kın kanatlılar takımından Fındık kurdu (Curculio nucum). Ayrıca Balaninus nucum da önemli bir fındık zararlısı olarak bilinmektedir. Bu konuda 1915'te bir Osmanlı Ermeni ziraatçisi olan Antreasyan'ın önemli çalışmaları bulunmaktadır.

Dünyada fındık üretimi

Başlıca üretici ülkelerin yıllara göre kabuklu fındık üretim miktarını gösteren tablo (ton).

Ülke20082009201020112012201320142015Ortalama
Türkiye800.791500.000600.000430.000660.000549.000412.000646.000588.974
İtalya125.00085.00087.200140.00085.000120.000100.000125.000102.525
Azerbaycan40.00030.00025.00055.00045.00035.00025.00050.00034.848
Gürcistan35.00027.00040.00030.00040.00030.00035.00040.00028.424
ABD36.28042.60024.50035.00036.00035.00036.30043.50034.045
İspanya26.00018.00020.00022.00016.00019.50019.50020.00021.000
Diğerleri5.90020.00027.00027.00027.00025.00025.00045.00031.988
TOPLAM1.068.971722.600823.700739.000909.000813.500660.773969.000841.804


Ayrıca Çin, İran, Şili, Avustralya ve Fransa da fındık üretiminde önemli ülkelerdendir. Listedeki ülkelerin yanında küçük miktarlarda üretim yapan diğer ülkeler şunlardır: Polonya, Yunanistan, Belarus, Hırvatistan, Tacikistan, Özbekistan, Rusya, Kamerun, Portekiz, Moldova, Ukrayna, Tacikistan, Tunus, Slovakya, Slovenya, Suriye, Kıbrıs, Arjantin, Avusturya, Estonya, Yeni Zelanda ve Romanya.

Dünya fındık ticareti

Dünyada ticarete konu olan fındığının büyük kısmı (%91) Avrupa ülkeleri tarafından satın alınır ve çoğunlukla (%80) şekerleme ve çikolata sanayinde kullanılır. 2000-2008 yılları arasında %85'i Türkiye tarafından satılan ortalama 540 bin ton kabuklu fındık ticareti gerçekleşmiştir. İtalya, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya, Türkiye dışındaki önemli ihracatçı ülkelerdir. Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Avusturya, Birleşik Krallık, İrlanda, İsviçre, Bulgaristan, Macaristan ve Kanada, fındık üretmemesine karşın ithal ettiği ürünü ihraç eden ülkelerdendir.

Dünyada en fazla fındık satın alan ülkeler şunlardır; Almanya, İtalya, Fransa, İsviçre, Belçika, Lüksemburg, Rusya, Avusturya, Hollanda, Birleşik Krallık, ABD, İspanya, Polonya, Yunanistan, Danimarka.

Türkiye son 30 yılda ortalama olarak 400.000 ton kabuklu fındığa eşdeğer 200 bin ton iç fındık ihracatı yapmıştır. Son yıllarda fındık üretiminin artmasına bağlı olarak bu miktarda artmaktadır. ile 2010-11 sezonunda 527 bin ton kabuklu fındığa karşılık gelen 263 bin ton ihracat gerçekleştirilmiştir. 2011-2012 sezonu ihracatımız ülke gruplarına göre: %74 AB ülkeleri, %10 diğer Avrupa ülkeleri, %9,5 deniz aşırı ülkeler, %6 diğer ülkeler şeklindedir. Ülkeler bazında ihracat: %21 Almanya, %17 İtalya, %14 Fransa, %4 Polonya ve %4 Kanada şeklindedir.

Türkiye fındığını %58 oranında iç fındık, %17 işlenmiş bütün fındık, %25 ileri işlenmiş fındık olarak ihraç eder.

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığına göre: Fındık ihracatı tarımsal ihracatın %15-20'sini, genel ihracatın %2'sini oluşturur. 380 bin aile, 700 bin hektar alanda fındık üreterek, 3 milyon kişiye geçim imkânı sunar. 2012/13 sezonunda 600 bin ton kabuklu fındığa eşdeğer ihracat yapılmış ve Cumhuriyet tarihi rekoru olan 1,8 milyar dolar gelir elde edilmiştir.

Resim galerisi

Fındık resimler

Erkek fındık çiçeği
Erkek fındık çiçeği

Dişi fındık çiçeği
Dişi fındık çiçeği

Olgunlaşmamış fındık çotanağı
Olgunlaşmamış fındık çotanağı

Fındık tanesi ve içi
Fındık tanesi ve içi

İkiz fındık
İkiz fındık

Farelerin yediği fındıklar
Farelerin yediği fındıklar

Fındık tanesinin çimlenmesi
Fındık tanesinin çimlenmesi

Kabuğundan ayrılmış taze fındık
Kabuğundan ayrılmış taze fındık

taze fındık
İkiye bölünmüş taze fındık

Dişi fındık çiçeğinin kesiti
Dişi fındık çiçeğinin kesiti

Fındık ocağı
Fındık ocağı

Sivri fındık ve fındık kurdu larvası
Sivri fındık ve fındık kurdu larvası

fındık ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?

fındık, -ğı

Arapça funduḳ

1. isim, bitki bilimi Kayıngillerden, kuzey yarım kürenin ılık yerlerinde ve yurdumuzun genellikle Doğu Karadeniz bölgesinde yetişen, boyu 6-7 metre, yaygın tepeli bir ağaççık (Corylus avellana).

2. isim Bu ağaççığın sert bir kabuk içinde bulunan yağlı, nişastalı ürünü.

3. isim, argo Hileli zar.

Tarih Terimleri Sözlüğü - 1974

Eskiden tüfek mermisi için kullanılan terim.

Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998

İngilizce: hazel nut, Fransızca: noisette, Almanca: Haselnuss, Latin: Coryllus

Fındıkgiller (Coryllaceae) familyasından, yaprakları basit ve kenarları dişli, 1-8'li gruplar hâlinde olan meyveleri fındıksı, yapraklarını döken ağaç ya da çalımsı bitkiler.

Kelime Kökeni

Arapça aynı anlama gelen bunduḳ veya funduḳ بندق/فندق  sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Orta Yunanca pontikón kárion ποντικόν (κάριον)  ""Karadeniz cevizi", fındık" deyiminden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca Póntos Euksēnios ""Konuksever Deniz", Karadeniz" özel adından türetilmiştir. Bu sözcük Eski Yunanca póntos πόντος  "deniz" sözcüğünden türetilmiştir.

Tarihte En Eski Kaynak

fınduk [ Hızır Paşa, Müntehab-ı Şifa (1410 yılından önce) ]

Yorum Gönder

Daha yeni Daha eski