oksit

oksit hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

oksit, -di

isim, kimya, Fransızca oxyde

Oksijenin bir element veya kökle birleşmesiyle oluşan madde.


oksit (Kimya Terimleri Sözlüğü - 1981)

Türkçe: humuz, İngilizce: oxyde, Fransızca: oxyde, Almanca: Oxyd

Oksijenin başka bir öğe ya da organik kök ile yaptığı bileşik.


oksit (Metalbilim İşlem Terimleri Sözlüğü - 1972)

İngilizce: oxide, Fransızca: oxyde, Almanca: oxyd

Bir elementin oksijen ile yaptığı ikili bileşik.


oksit (Kimya Terimleri Sözlüğü (II) - 2007)

İngilizce: oxyde, Fransızca: oxyde, Almanca: Oxyd

Oksijenin başka bir element ile yaptığı bileşiklerin genel adı.


oksit (İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü - 2014)

İngilizce: oxide

Oksijenin flor dışındaki elementlerle yaptığı bileşik.


Oksit Kelimesinin Kökeni

Fransızca oxyde "kimyada oksijen içeren bir bileşik" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Fransızca oxygène sözcüğünden türetilmiştir. Daha fazla bilgi için oksijen maddesine bakınız.


Oksit Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

oksid [Mehmet Bahaettin, Yeni Türkçe Lugat (1924)]
monoksit "[Fr monoxyde]" [c (1950) : karbon monoksit zehirlenmelerine karşı]
dioksid "[Fr dioxyde]" [c (1936) : sülfür dioksid için bu sühunet derecesi 25 derecedir.]
antioksidan "[Fr antioxydant] oksitlenme önleyici" [m (1972) : yağ ve katkı maddeleri (renk verici maddeler, antioksidanlar)]







Oksit, içeriğinde en az bir adet oksijen atomu ve en az bir adet başka element içeren bileşiklere verilen genel isimdir. Soy gazlar oksitleri oluşturmazlar. OF₂ ve KMnO₄ oksit değildir.

Lavoisier'in geliştirdiği kimyasal adlandırma kurallarına göre oksijenle birleşen elementin adından sonra oksit ifadesi eklenir.

Çeşitleri

Asidik oksit

Ametallerin oksijence zengin bileşikleridir. CO₂, SO₂, SO₃, N₂O₃, N₂O₅, P₂O₅, CI₂O₇, Cl₂O₁

Asidik oksitler suda çözündüklerinde asit oluştururlar. Bazlarla tepkimeye girerek ise tuz oluştururlar.

Bazik oksit

Metallerin O⁻² ile oluşturduğu bileşiklerdir. Genellikle bazik karakterlidir. Na₂O, CaO, Ag₂O, CuO

Bazik oksitler suda çözündüklerinde baz oluştururlar. Asitlerle tepkimeye girerek ise tuz oluştururlar.

Amfoter oksit

Asitlerin karşısında baz, bazların karşısında asit özelliği gösteren maddelerdir. Zn, Cr, AI, Sn, Pb elementlerinin oksitleri amfoterdir. AI₂O₃, ZnO, AI(OH)₃, Zn(OH)₂

Amfoter oksitler suda çözünmezler. Hem asit hem bazlarla tepkimeye girerek tuz oluşturabilirler.

Nötr oksit

Oksijence fakir ametal oksitlere nötr oksit denir. CO, NO, N₂O

Nötr oksitler asit, baz veya suyla tepkime vermezler. Ancak yanarak asit oksitlere dönüşebilirler.

Peroksit

O⁻¹ iyonunun yer aldığı bileşiklerdir. 1A ve 2A elementleriyle oluşabilir. Peroksitler kararsız bileşiklerdir ve ısıtıldıklarında kararlı hale geçerler.

Bileşik oksit

Farklı değerlikteki aynı metallerin bir arada bulunduğu oksitlerdir. Fe₃O₄ (Fe⁺²O ve Fe₂⁺³O₃), Pb₃O₄ (2Pb⁺²O ve Pb⁺⁴O₂)

Oksitler

Karışık yükseltgenme durumu: Antimon tetraoksit (Sb₂O₄) • Kobalt(II,III) oksit (Co₃O₄) • Evropiyum(II,III) oksit (Eu₃O₄) • Demir(II,III) oksit (Fe₃O₄) • Kurşun(II,IV) oksit (Pb₃O₄) • Mangan(II,III) oksit (Mn₃O₄) • Gümüş(I,III) oksit (Ag₂O₂) • İriuranyum oktoksit (U₃O₈) • Karbon suboksit (C₃O₂) • Melitik anhidrit (C₁₂O₉) • Praseodim(III,IV) oksit (Pr₆O₁₁) • Terbiyum(III,IV) oksit (Tb₄O₇) 

+1 yükseltgenme durumu: Bakır(I) oksit (Cu₂O • Dikarbon monoksit (C₂O) • Diklor monoksit (Cl₂O) • Galyum(I) oksit (Ga₂O) • Lityum oksit (Li₂O) • Potasyum oksit (K₂O) • Rubidyum oksit (Rb₂O) • Gümüş oksit (Ag₂O) • Talyum(I) oksit (Tl₂O) • Sodyum oksit (Na₂O) • Su (hidrojen oksit) (H₂O) 

+2 yükseltgenme durumu: Alüminyum(II) oksit (AlO) • Baryum oksit (BaO) • Berilyum oksit (BeO) • Kadmiyum oksit (CdO) • Kalsiyum oksit (CaO) • Karbon monoksit (CO) • Krom(II) oksit (CrO) • Kobalt(II) oksit (CoO) • Bakır(II) oksit (CuO) • Evropiyum(II) oksit (EuO) • Germanyum monoksit (GeO) • Demir(II) oksit (FeO) • Kurşun(II) oksit (PbO) • Magnezyum oksit (MgO) • Manganez(II) oksit (MnO) • Cıva(II) oksit (HgO) • Nikel(II) oksit (NiO) • Azot oksit (NO) • Paladyum(II) oksit (PdO) • Silisyum monoksit (SiO) • Stronsiyum oksit (SrO) • Kükürt monoksit (SO) • Dikükürt dioksit (S₂O₂) • Toryum monoksit (ThO) • Kalay(II) oksit (SnO) • Titanyum(II) oksit (TiO) • Vanadyum(II) oksit (VO) • Çinko oksit (ZnO) 

+3 yükseltgenme durumu: Alüminyum oksit (Al₂O₃) • Antimon trioksit (Sb₂O₃) • Arsenik trioksit (As₂O₃) • Bizmut(III) oksit (Bi₂O₃) • Bor trioksit (B₂O₃) • Seryum(III) oksit (Ce₂O₃) • Dibrom trioksit (Br₂O₃) • Krom(III) oksit (Cr₂O₃) • Diazot trioksit (N₂O₃) • Disprozyum(III) oksit (Dy₂O₃) • Erbiyum(III) oksit (Er₂O₃) • Evropiyum(III) oksit (Eu₂O₃) • Gadolinyum(III) oksit (Gd₂O₃) • Galyum(III) oksit (Ga₂O₃) • Holmiyum(III) oksit (Ho₂O₃) • İndiyum(III) oksit (In₂O₃) • Demir(III) oksit (Fe₂O₃) • Lantan oksit (La₂O₃) • Lutesyum(III) oksit (Lu₂O₃) • Mangan(III) oksit (Mn₂O₃) • Neodimyum(III) oksit (Nd₂O₃) • Nikel(III) oksit (Ni₂O₃) • Fosfor trioksit (P₄O₆) • Praseodim(III) oksit (Pr₂O₃) • Prometyum(III) oksit (Pm₂O₃) • Rodyum(III) oksit (Rh₂O₃) • Samaryum (III) oksit (Sm₂O₃) • Skandiyum oksit (Sc₂O₃) • Terbiyum(III) oksit (Tb₂O₃) • Talyum(III) oksit (Tl₂O₃) • Tulyum(III) oksit (Tm₂O₃) • Titanyum(III) oksit (Ti₂O₃) • Tungsten(III) oksit (W₂O₃) • Vanadyum(III) oksit (V₂O₃) • İterbiyum(III) oksit (Yb₂O₃) • İtriyum(III) oksit (Y₂O₃) • 

+4 yükseltgenme durumu: Amerikyum dioksit (AmO₂) • Karbon dioksit (CO₂) • Karbon trioksit (CO₃) • Seryum(IV) oksit (CeO₂) • Klor dioksit (ClO₂) • Krom(IV) oksit (CrO₂) • Diazot tetraoksit (N₂O₄) • Germanyum dioksit (GeO₂) • Hafniyum(IV) oksit (HfO₂) • Kurşun dioksit (PbO₂) • Manganez dioksit (MnO₂) • Neptünyum(IV) oksit (NpO₂) • Azot dioksit (NO₂) • Osmiyum dioksit (OsO₂) • Plütonyum(IV) oksit (PuO₂) • Praseodim(IV) oksit (PrO₂) • Protaktinyum(IV) oksit (PaO₂) • Rodyum(IV) oksit (RhO₂) • Rutenyum(IV) oksit (RuO₂) • Selenyum dioksit (SeO₂) • Silisyum dioksit (SiO₂) • Kükürt dioksit (SO₂) • Tellür dioksit (TeO₂) • Terbiyum(IV) oksit (TbO₂) • Toryum dioksit (ThO₂) • Kalay dioksit (SnO₂) • Titanyum dioksit (TiO₂) • Tungsten(IV) oksit (WO₂) • Uranyum dioksit (UO₂) • Vanadyum(IV) oksit (VO₂) • Ksenon dioksit (XeO₂) • Zirkonyum dioksit (ZrO₂) 

+5 yükseltgenme durumu: Antimon pentaoksit (Sb₂O₅) • Arsenik pentaoksit (As₂O₅) • Diazot pentaoksit (N₂O₅) • Niyobyum pentaoksit (Nb₂O₅) • Fosfor pentaoksit (P₂O₅) • Protaktinyum(V) oksit (Pa₂O₅) • Tantal pentoksit (Ta₂O₅) • Vanadyum(V) oksit (V₂O₅) 

+6 yükseltgenme durumu: Krom trioksit (CrO₃) • Molibden trioksit (MoO₃) • Renyum trioksit (ReO₃) • Selenyum trioksit (SeO₃) • Kükürt trioksit (SO₃) • Tellür trioksit (TeO₃) • Tungsten trioksit (WO₃) • Uranyum trioksit (UO₃) • Ksenon trioksit (XeO₃) • İridyum trioksit (IrO₃) 

+7 yükseltgenme durumu: Diklor heptaoksit (Cl₂O₇) • Mangan heptaoksit (Mn₂O₇) • Renyum(VII) oksit (Re₂O₇) • Teknesyum(VII) oksit (Tc₂O₇) 

+8 yükseltgenme durumu: Osmiyum tetroksit (OsO₄) • Rutenyum tetroksit (RuO₄) • Ksenon tetroksit (XeO₄) • İridyum tetroksit (IrO₄) • Hassiyum tetroksit (HsO₄) 

İlgili maddeler: Oksokarbon • Subokside • Oksanyon • Ozonit • Peroksit • Süperoksit